Legnicki ZUS odsłoni tajemnicę radziecką z okresu "zimnej wojny"

Muzeum Miedzi w ramach "Legnickich Spacerów Historycznych" zaprasza 12 października na zwiedzanie jednego z najbardziej strzeżonych i owianego ścisłą tajemnicą budynku w Związku Radzieckim. Mowa oczywiście o dawnej siedzibie dowództwa Północnej Grupy Wojsk Armii Radzieckiej (PGW AR), w którym obecnie znajduje się ZUS. Uwaga - liczba miejsc ograniczona! Zapisy na zwiedzanie ruszają już 1 października.

Wraz z zakończeniem II wojny światowej w 1945 r. Europa została podzielona wzdłuż tzw. "żelaznej kurtyny" na dwie części, rozpoczynając tym samym okres długiej "zimnej wojny" prowadzonej przez dwa supermocarstwa - USA i grupę państw zachodnich oraz "blok wschodni" pod dominacją ZSRR .

Jednym z najważniejszych punktów militarnych Związku Radzieckiego była Północna Grupa Wojsk Armii Radzieckiej, której dowództwo utworzono obecnym budynku ZUS w Legnicy - zwanej wówczas "Małą Moskwą". Pod rozkazy dowództwa PGWAR w ramach sojuszu militarnego (Układ Warszawski) podlegały wojska  NRD, Polski, Czechosłowacji, Białorusi i Ukrainy. W ich skład od początku wchodziło m.in. 7 armii ogólnowojskowych, 4 dywizje pancerne, armia lotnicza, 10 dywizji artylerii – razem ok.300 tys. żołnierzy oraz broń nuklearna. Wysunięte na zachodni kraniec bloku wschodniego dowództwo PGWAR miało również kluczowe znaczenie w przypadku wybuchu  wojny. Świadczy o tym fakt, że w momencie dużego napięcia zimnowojennego w 1987 r. kiedy widmo wojny było bliskie, to właśnie w tym miejscu utworzono siedzibę wyższej struktury dowódczej - Naczelnego Dowództwa Zachodniego Kierunku Strategicznego. Z Legnicy dowodzono także interwencją zbrojną wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację w 1968 r.   

PGWAR znajdywało się w tzw. "kwadracie", luksusowej części Legnicy zamieszkanej przez wyższych rangą wojskowych radzieckich, do którego dostęp był ściśle pilnowany. Dzielnica otoczona została murem granicznym i strzeżona Armię Radziecką. Wejść do "kwadratu" można tylko za sprawą specjalnej przepustki. Ludności cywilnej ten teren został oddany dopiero w 1993 r.

Obiekt został wybudowany jeszcze 23 stycznia 1937 r. i pierwotnie służył jako siedziba Wermachtu (wojsk niemieckich). Następnie po wojnie został adoptowany przez ZSRR na siedzibę PGWAR, a następnie w wolnej Polsce na ZUS. W okresie napięcia zimnowojennego w  1987 r. gmach sztabu powiększono, dobudowując do niego od południa nowy budynek o dwóch kondygnacjach podziemnych i trzech naziemnych, połączony łącznikami z budynkiem sztabowym.

W sobotę 12 października po obiekcie w ramach "Legnickich Spacerów Historycznych" oprowadzać będą legniccy muzealnicy (Andrzej Niedzielenko, Marcin Makuch i Konrad Byś). Organizatorzy zaplanowali trzy wejścia - o godz. 11.00. 12.00 i 13.00. Zbiórka przed wejściem głównym do ZUS, ul. Grabskiego. Wejście jest darmowe, lecz miejsca są ograniczone. Wejściówki na spacer można odbierać od 1 października z Muzeum Miedzi w Legnicy.