Co można zwiedzić w Legnicy? Średniowieczna katedra w sercu miasta

Co można zwiedzić w Legnicy? Katedra pw. apostołów Piotra i Pawła jest jednym z najciekawszych miejsc, które koniecznie należy zobaczyć zwiedzając Legnicę. Świątynia już od średniowiecza stanowiła architektoniczną wizytówkę miasta i była prawdziwym powodem do dumy dla jego mieszkańców.

Historia kościoła sięga co najmniej XII wieku, a w dokumentach świątynia pojawiła się już 1208 r. u księcia Henryka I Brodatego. Jednak jej dzisiejsze zręby powstały podczas wielkiej rozbudowy z XIV wieku. Wzniesiona wówczas trójnawowa (quasi-bazylikowa) świątynia swój obecny charakter zawdzięcza szczególnie neogotyckiej modernizacji u progu XIX wieku, choć w środku można zaobserwować działa sztuki z każdej z epok, począwszy od stylu romańskiego, przez gotyk, renesans, barok po współczesne akcenty.

Już przed wejściem do środka, polecamy przyjrzeć się trzem gotyckim portalom wejściowym, najstarszy z nich, zachodni z figurką Marii i dzieciątkiem Jezus, powstał jeszcze w pierwszej połowie XIV wieku. Niezwykle interesujący jest także na portal północny, który otwiera świątynie od strony centrum miasta (w kierunku teatru, czyli dawnego ratusza). Znajduje się tam m.in. biblijna scena pokłonu trzech mędrców ze wschodu (inaczej trzech króli), zaś po bokach ulokowane zostały rzeźby apostołów Piotra oraz Pawła.

Jednym z najstarszych zachowanych w katerze zabytków jest romańska chrzcielnica z brązu, która przedstawia sceny z życia Jezusa Chrystusa. Przechodząc wzdłuż naw bocznych warto zatrzymać się na chwilę przy bocznych kapliczkach, które zostały ufundowane XV wieku głównie przez zamożnych mieszczan. Jedna z nich (rodziny von der Heyde) została prawdopodobnie stworzona przez sprowadzonego z Saint-Denis (Francja) kamieniarza, który na początku XV wieku rozbudował legnicki zamek. Artysta został ściągnięty do miasta na polecenie księcia Ludwika II, którego wizerunek można zobaczyć na nagrobnej płaskorzeźbie, znajdującej się tuż przy zachodnim wyjściu z kościoła.  U boku Ludwika II przedstawiona jest także jego żona, księżna Elżbieta Brandenburska. Obok gotyckich rzeźb znajdujących się w świątyni na uwagę zasługują także liczne średniowieczne płyty nagrobne i epitafia, które zostały ulokowane w m.in. na filarach świątyni, kaplicznych i zewnętrznych murach.

Najbardziej imponującym dziełem epoki renesansu w katedrze jest znajdująca się przed ołtarzem ambona z białego piaskowca, która została stworzona w latach 1586-1588 przez legnickiego rzeźbiarza Kaspra Bergera. Efekt barokowej ofensywy sztuki sakralnej prezentuje imponujących rozmiarów ołtarz. Został on wyrzeźbiony w drugiej połowie XVIII wieku także przez legnickiego artystę Krystiana Grünewalda, zaś znajdujący się na nim obraz Chrystusa Zmartwychwstałego wyszedł spod pędzla wrocławianina Jana Henryka Kynastana. W tym stuleciu powstała także zewnętrzna obudowa organowa. Jednak tutaj warto znaczyć, że same organy pochodzą dopiero z XIX wieku. Dziś pełnią one nie tylko funkcje sakralne, lecz organizowane są na nich także koncerty.

Miłośnicy historii Legnicy mogli zauważyć, że na wielu wizerunkach miasta, szczególnie panoramach, katedra posiada niekiedy tylko jedną wieżę, a czasami dwie. Jest to spowodowane faktem, że XIV-wieczny kościół mocno ucierpiał podczas pożaru miasta w 1648 r. Wówczas zawaliła się jedna z wież, która została odbudowana dopiero przy wspomnianej neogotyckiej modernizacji świątyni u schyłku XIX stulecia. Z tego okresu pochodzi także obecna ceglana elewacja budynku.

Na koniec prezentujemy ciekawostkę, zdjęcie obrazu z wnętrza kościoła tuż prze jego XIX przebudową. Zobaczyć na nim można nieistniejące już drewniane wewnętrzne świątyni m.in. filary, balustrady, balkony, obrazy czy nietypowy wystój. Obraz obecnie znajduje się w Muzeum Miedzi w Legnicy. 

Zdjęcie: Co można zwiedzić w Legnicy? Katedra Piotra i Pawła w Legnicy tuż przed modernizacją pod koniec XIX wieku. FOT. TOMASZ KOTEK 

           Fot. Andrzej Trzeciak