„J _d_ _ _ _ e. Zapominanie” - głos Legnicy o pogromie żydowskim

Teatr in. Heleny Modrzewskiej w Legnicy zaprasza na nowy spektakl pt. „J _d_ _ _ _ e. Zapominanie”. Sztuka porusza historyczne wydarzenie z okresu II wojny światowej w miejscowości Jedwabne, gdzie doszło do pogromu i zabicia co najmniej 340 Żydów przez polskich mieszkańców miasteczka.

"Ty żydowska k...o  - w imię Jezusa Chrystusa!" - krzyczał tłum w jednym z aktów spektaklu. To jeszcze nic. Jedwabne to świat nie tylko pełen wulgaryzmów, lecz także miejsce przeraźliwego lęku i niepochowanej przemocy objawiającej się w oskarżeniach, pobiciach, grabieży, gwałcie i bestialskich  mordach. Występują również postaci antagonistyczne, jednak odmienne zdanie od rozwścieczonego, głodnego krwi i "zemsty" tłumu, ma swoją cenę. W spektaklu artyści z pewnością uchylą widowni kawałek piekła, lecz jest to tylko teatralne przedstawieni tego, co w rzeczywistości ludzie ludziom zorganizowali na ziemi.

- Główną bohaterką spektaklu jest dziennikarka, która w trakcie prowadzenia śledztwa w sprawie zbrodni na narodzie żydowskim w miejscowości Jedwabne, odkrywa swoje żydowskie korzenie. Spowodowało to, że kobieta musiała na nowe określić swoją tożsamość wobec świata, który bardzo różnie, często emocjonalnie, reaguje na słowo „Żyd” - tłumaczy reżyser Paweł Passini.

Sztuka powstała na motywach książki "My z Jedwabnego" dziennikarki Anny Bikont, która podjęła się misji wnikliwego śledztwa w sprawie tragicznych zajść sprzed kilkudziesięciu lat.

- "To jest najsmutniejsza książka jaką czytałam napisana przez najbardziej pogodną osobę jaką znam" - napisała o wstrząsającej publikacji Anny Bikont, Wisława Szymborska.

Do zbrodni doszło 10 lipca 1941 r. w położnej nieopodal Łomży miejscowości Jedwabne, która w tym czasie była pod okupacją niemiecką. Pogromu na swoich żydowskich sąsiadach dokonała kilkudziesięcioosobowa grupa Polaków, prawdopodobnie pod dużym wypływ nazistowskiej propagandy. Do dziś nie znamy dokładnej liczby ofiar wydarzeń z Jedwabnego (szacuje się od minimum 340 od nawet do ok. 900 osób), wiemy jednak, że wielu z nich zostało żywcem spalonych w pobliskiej stodole. Kwestia motywów zbrodni i mechanizmów, które pchnęły lokalną społeczność polską do takich działań jest złożona. Nad tym też chcieli pochylić się twórczy  sztuki „J _d_ _ _ _ e. Zapominanie”.

- Zapraszamy was do trudnej rozmowy na bardzo aktualny temat, który dziś powraca w potwornym kształcie. Chcemy się zastanowić, dlaczego zjawisko antysemityzmu wciąż tak mocno funkcjonuje. Dziś wydaje nam się, że jesteśmy gotowi się od tego uwolnić, zapomnieć o Jedwabne. Jednak by do tego doszło, musimy wpierw zrozumieć przyczyny i mechanizm, o którym w spektaklu próbujemy opowiadać - wyjaśnia Paweł Passini.

- Chcieliśmy aby widzowie przeszli proces odkrywania zjawiska antysemityzmu i spróbowali go zrozumieć, podobnie jak my to robiliśmy pracując na tym spektaklem -  dodaje Artur Pałyga 

Paweł Passini tłumaczył, że ofiary pogromu są zarówno głównymi oskarżycielami wobec jego sprawców.  Dlatego też nienawidzi się ofiar, próbuje się je upodlić i zdehumanizować.

- Sprawę Jedwabnego traktuje się często jako zjawisko precedensowe. W rzeczywistości do pogromów i innych aktów antysemickich dochodziło w Polsce wielokrotnie na przestrzeni wieków, o tym jednak się mniej chętnie mówi, chętnie podkreślamy natomiast zasługi Polaków w ratowaniu Żydów - zaznaczył reżyser.

- Temat może wydawać się stereotypowy jedynie dla osób stereotypowo myślących o problematyce relacji polsko-żydowskich. Jest to w zasadzie pierwszy głos w Legnicy w tej sprawie i jest to bardzo ważne - podkreśla dyrektor legnickiego teatru Jacek Głomb.  

***

"J _d_ _ _ _ e. Zapominanie” 

Scenariusz: Artur Pałyga

Reżyseria: Paweł Passini

Scenografia: Mirek Kaczmarek

Kostiumy: Mirek Kaczmarek, Krystian Szymczak

Muzyka: Daniel Słomiński

Reżyseria świateł: Katarzyna Łuszczyk

Obsada aktorska: Katarzyna Dworak, Gabriela Fabian, Ewa Galusińska, Joanna Gonschorek, Aleksandra Listwan/Żaneta Homa (gościnnie), Zuza Motorniuk, Magda Skiba, Małgorzata Urbańska, Bartosz Bulanda, Rafał Cieluch, Bogdan Grzeszczak, Robert Gulaczyk, Mateusz Krzyk, Paweł Palcat, Albert Pyśk, Żaneta Homa/Natalia Biegaj i Mariusz Sikorski. 

***

Premiera spektaklu już w najbliższą sobotę (25 maja) o godz. 19.00 na scenie na Nowym Świecie. Bilety na premierowy pokaz w cenie 50 zł można nabyć w kasie Teatru in. Heleny Modrzewskiej. Bilety na kolejne spektakle kosztują już 30-35 zł. Spektakl „J _d_ _ _ _ e. Zapominanie” można będzie zobaczyć o godz. 19:00 w dniach 31 maja,  1 i 2 czerwca (piątek-sobota) oraz o godz. 11:00 w dniach 28, 29, 30, 31 maja o 11.00 (wtorek - piątek).

Fot. Mariusz Witkowski