KGHM będzie płacił mniejszy podatek miedziowy? Rozmowy na finiszu

Całkowite zniesienie podatku miedziowego nie wchodzi w grę, ale zmiana jego formuły tak, by uwzględniała potrzeby inwestycyjne KGHM - owszem. Od kilku tygodni wewnątrz rządu toczą się rozmowy na ten temat. Jak się nieoficjalnie dowiadujemy, decyzja może zapaść już w nadchodzącym tygodniu.

Poza przedstawicielami zarządu miedziowej spółki, w rozmowy z ministrem Andrzejem Domańskim i wiceministrem Jarosławem Nenemanem z resortu finansów  osobiście angażuje się pochodzący z Legnicy wiceminister aktywów państwowych Robert Kropiwnicki. Jako poseł wraz z lubińskim kolegą z sejmowych ław Piotrem Borysem wielokrotnie w poprzedniej kadencji występował publiczne przeciwko podatkowi miedziowemu w obecnej formule. Pojawia się szansa na istotną zmianę w sposobie jej naliczania.

Już w listopadzie 2024 roku Ministerstwo Finansów sygnalizowało gotowość do podjęcia tego tematu. Wiceminister Jarosław Neneman mówił: "W 2025 roku może pojawić się przestrzeń do dyskusji na temat kształtu tego podatku, który nie uwzględnia kwestii inwestycji w płacących go firmach" (cytat za Money.pl). Według wiceministra, KGHM funkcjonuje obecnie w innych realiach niż kilkanaście lat temu, co uzasadnia przyjrzenie się jego formule.

Temat podjął też Rafał Trzaskowski, kandydat na prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Podczas niedawnej wizyty w Legnicy mówił, że KGHM potrzebuje ulgi inwestycyjnej a Polska potrzebuje inwestycji. Najwidoczniej w rządzącej koalicji faktycznie pojawiła się prorokowana przez wiceministra Nienemana "przestrzeń do dyskusji".

Podatek miedziowy to wynalazek rządu Platformy Obywatelskiej i Polskiego Stronnictwa Ludowego. Wymyślono go, by budżet państwa miał większą niż wynika z udziałów (31,79 proc.) korzyść z gigantycznych pieniędzy zarabianych przez KGHM. Danina pobierana od 2012 roku przez państwo drastycznie wpłynęła na wysokość wypracowywanego przez spółkę zysku, co z kolei przełożyło się na mniej hojne dywidendy dla akcjonariuszy oraz obniżenie liczonej od zysku nagrody rocznej dla pracowników. Z powodu tego ostatniego od razu do protestu poderwały się związki zawodowe. Z czasem niepokój narastał również wśród samorządowców z miedziowych gmin. Prezydent Lubina Robert Raczyński kreślił czarny scenariusz, jakoby polityka fiskalna polskiego państwa skłoni KGHM do inwestowania pieniędzy za granicą a Zagłębie Miedziowe zamieni się w rolniczy region z paroma montowniami obsługiwanymi przez tanią siłę roboczą. 

Podatek miedziowy jest powiązany z cenami miedzi i srebra oraz zawartością tych metali w wydobytym koncentracie. Im wyższe ceny na giełdach i im więcej KGHM wydobywa, tym więcej musi odprowadzić do budżetu. Ta formuła zupełnie nie bierze pod uwagę kosztów wydobycia ani nakładów inwestycyjnych niezbędnych do utrzymania ciągłości produkcji. A one sprawiają, że KGHM jest obecnie jednym z najdroższych producentów miedzi na świecie.  

W ostatnich latach naliczany spółce podatek miedziowy osiągał rekordowe wartości. W 2023 r. było to 3,5 mld zł. W 2024 r. - 4,4 mld zł. W sumie w latach 2012-2024 KGHM wpłacił do budżetu państwa z tego tytułu aż 27,3 mld zł. 

Do najgłośniejszych krytyków podatku miedziowego należeli posłowie Prawa i Sprawiedliwości – dopóki nie przejęli władzy w Polsce. W 2015 roku PiS wybrał tę sprawę na jeden z głównych motywów swoich kampanii (parlamentarnej i prezydenckiej) w Zagłębiu Miedziowym. 6 października 2015 r. Beata Szydło, późniejsza premier, przyjechała do Lubina, aby ogłosić, że jej partia ma już napisany stosowny projekt ustawy i po objęciu władzy zlikwiduje podatek miedziowy. To samo zapowiadał tłumom Andrzej Duda 9 kwietnia 2015 r. na Rynku w Legnicy, jeszcze zanim został prezydentem RP.

Prawo i Sprawiedliwość nie wycofuje się z obietnicy likwidacji podatku od kopalin – zapewniła w listopadzie 2015 roku podczas spotkania w Lubinie Elżbieta Witek, rzeczniczka rządu, przyszła marszałek Sejmu. 

Następne lata pokazały, że PiS nie zamierzał dotrzymać tych obietnic, choć w przestrzeni publicznej cały czas pojawiały się nowe deklaracje. W 2016 r. o koniecznych zmianach w sposobie naliczania podatku mówił Mateusz Morawiecki, wówczas wicepremier rządu Zjednoczonej Prawicy, i Dawid Jackiewicz, były minister skarbu. Zawsze kończyło się na słowach. 

I było tak dopóki kwestii podatku miedziowego nie postawili na ostrzu noża Bezpartyjni Samorządowcy, niezbędni Jarosławowi Kaczyńskiemu, aby Dolny Śląsk po wyborach samorządowych 2018 roku nie wpadł w ręce Koalicji Obywatelskiej. Ugrupowanie prezydenta Lubina Roberta Raczyńskiego żądało w trakcie rozmów 20-procentowego zmniejszenia podatku. PiS zgodził się na 15 procent i taką wartość wpisano do umowy koalicyjnej w listopadzie 2018 r., a w marcu 2019 roku grupa posłów Prawa i Sprawiedliwości złożyła w Sejmie projekt ustawy w tej sprawie.

Konkurencyjny projekt ustawy, zgłoszony równolegle przez Kukiz`15, zakładał całkowite zniesienie tej daniny. Ale został odrzucony przez Komisję Finansów Publicznych. PiS-owski gładko przeszedł przez głosowania i w połowie roku trafił na biurko prezydenta Andrzeja Dudy.

Ponadto w lutym 2022 czasowo, na 11 miesięcy, rząd Zjednoczonej Prawicy zmienił algorytm służący do naliczania podatku miedziowego, co pozwoliło KGHM zaoszczędzić 726 mln zł.