Skąd się biorą żylaki nóg?

Żylaki kończyn dolnych są bardzo powszechnym schorzeniem obserwowanym zarówno w Polsce, jak i na świecie. Dotykają na ogół osób po 40. roku życia.

Statystycznie znacznie częściej narażone są na nie kobiety, aniżeli mężczyźni – szacuje się, że problem dotyczy nawet 47% kobiet w Polsce i około 37% mężczyzn. W stanach zaawansowanych choroby pojawiają się owrzodzenia żylne, które – nieleczone – mogą prowadzić do poważnych powikłań z amputacją kończyny włącznie.

W dużym uproszczeniu żyły tzw. krążenia wielkiego dzieli się na żyły powierzchowne, odpowiedzialne za transport około 90% krwi do serca oraz towarzyszące tętnicom żyły głębokie, odpowiadające za przepływ pozostałych 10% krwi. Żylaki to trwałe fragmentaryczne poszerzenie żył powierzchownych, na skutek którego dochodzi do ich wydłużenia oraz skręcenia, co przejawia się charakterystycznym rysunkiem w postaci niebieskich zgrubień, obserwowanym najczęściej w obrębie kończyn dolnych. Schorzenie jest rezultatem przewlekłej niewydolności żylnej.

Początkowe objawy są niejednoznaczne. Pacjenci zgłaszają m.in.: dyskomfort, ciężkość nóg i obrzęki oraz występujące nocą skurcze. Niepokojącym sygnałem może być pojawienie się teleangiektazji, czyli tzw. pajączków, które świadczą o poszerzeniu żył śródskórnych, a tym samym początkowych stadiach niewydolności układu naczyniowego.

W następnej kolejności dochodzi do poszerzenia innych żył, na ogół odpiszczelowej, nieco rzadziej odstrzałkowej. Nieodwracalne zmiany w budowie żyły wymagają konsultacji ze specjalistą zajmującym się chirurgią naczyniową i/lub flebologią, który podejmie kroki w celu ustalenia przyczyn schorzenia i doboru odpowiedniej metody leczenia.

Specjalista z zakresu chirurgii lek. med. Adam Lewszuk w wywiadzie dla portalu abczdrowie.pl wyjaśnia, że u podstaw przewlekłej niewydolności żylnej leżą różnorodne czynniki zapalne, które doprowadzają do rozwoju destrukcyjnych i degeneracyjnych zmian obejmujących ściany żył oraz zastawki żylne. Konsekwencją tego jest zły odpływ krwi z nóg w kierunku serca lub odpływ skierowany przeciwnie, czyli tzw. refluks żylny, w rezultacie których ściany naczyń żylnych w obrębie kończyn dolnych ulegają trwałemu poszerzeniu.

Zmiany degeneracyjne mogą mieć charakter pierwotny (wówczas mówi się o dziedzicznych skłonnościach do powstawania żylaków i o żylakach pierwotnych) spowodowany występowaniem mniejszej ilości tkanki sprężystej w ścianie żyły, co ułatwia jej rozciąganie i destrukcyjnie wpływa na kondycję zastawek żylnych. Wyróżnia się także żylaki wtórne, zdeterminowane zwiększonym przepływem krwi przez żyły powierzchowne na skutek niedrożności żył głębokich.

Obok wymienionych istnieje szereg czynników dodatkowych, które sprzyjają degeneracji naczyń żylnych, a w rezultacie pojawieniu się żylaków. Mowa tutaj o zastojach żylnych występujących często u osób narażonych na długotrwałe przebywanie w pozycji siedzącej lub stojącej (np. fryzjerzy, chirurdzy, kasjerki). Wystąpienie żylaków może być również konsekwencją zwiększonego ciśnienia żylnego związanego z utrudnionym odpływem krwi towarzyszącym m.in. kobietom ciężarnym, osobom cierpiącym na zaparcia oraz uprawiającym podnoszenie ciężarów.

Nie bez znaczenia są tutaj także: niewłaściwa dieta, zwłaszcza nadużywanie soli, dodatkowo obciążająca nogi nadwaga, a także palenie tytoniu oraz przyjmowanie wysokich dawek hormonów np. w antykoncepcji hormonalnej..

Znajomość czynników prowadzących do powstania żylaków może w łatwy sposób pomóc zniwelować ryzyko ich wystąpienia. O ile nie mamy wpływu na nasze uwarunkowania genetyczne, o tyle eliminacja czynników sprzyjających wystąpieniu żylaków ma ogromne znaczenie w działaniach profilaktycznych.

Warto zatem zadbać o zdrową dietę oraz ruch, który skutecznie zapobiega powstawaniu zatorów żylnych, a także w miarę możliwości ograniczyć narażenie na czynniki sprzyjające tej chorobie. Jak nie uda się zapobiec, to żylaki można wyleczyć - czy wszystkie?

Miłej lektury.